VIỆT BẮC ( Tố Hữu )
1.
Hoàn cảnh sáng
tác: KCCP
-Việt Bắc là căn cứ cách mạng, là đầu não cuộc kháng chiến
chống Pháp. Đồng bào và thiên nhiên Việt Bắc đã cưu mang, che chở cho Đảng,
Chính Phủ và bộ đội trong suốt 15 năm gian khổ (1940-1954). “Việt Bắc” là địa
danh gắn liền với những chiến công hiển
hách của dân tộc.
- Sau chiến thắng ĐBP (tháng 5/1954) , Hiệp định Giơ nevơ
được ký kết (tháng 7/1954) hòa bình đã trở lại, miền Bắc được giải phóng.
- Tháng 10/1954 các cơ quan Trung ương của Đảng và
Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc về Hà Nội. Nhân dịp này Tố Hữu sáng tác “VB”
để ghi lại tình cảm lưu luyến, gắn bó giữa cán bộ và nhân dân VB, giữa miền
ngược và miền xuôi. Đồng thời khẳng định tình cảm thuỷ chung của người cán bộ
về xuôi với nhân dân Việt Bắc, với cuộc kháng chiến với Cách mạng.
2. Vị trí đoạn trích:”VB “là một trong những đỉnh cao của thơ TH.Đây cũng là tác
phẩm xuất sắc của VHVN thời kì KCCP. VB là một bài thơ dài.Đoạn trích trong SGK
nằm ở đoạn mở đầu trong phần I của bài VB nói về những kỉ niệm kháng chiến.
3.Đặc
điểm nghệ thuật: Bài VB mang đậm màu sắc dân tộc, thể hiện
rõ hồn thơ TH
+ Kết cấu theo lối đối đáp
+ Về cấu tạo tứ thơ: Nhà thơ sáng tạo ra một
hoàn cảnh đặc biệt để bộc lộ cảm xúc, dạt dào. Đó là cuộc chia tay đầy lưu
luyến, có kẻ ở người đi.
+ Âm điệu ngọt ngào, êm ái, trở đi trở lại nhịp nhàng như lời ru,
đưa người đọc vào thế giới tâm tình đằm thắm.
+Thể thơ lục bát được vận dụng tài tình vừa tạo ra âm hưởng
thống nhất vừa biến hóa đa dạng.Nhịp thơ, điệp cấu trúc, gieo vần, nhạc điệu
khi nhanh,khi chậm, khi trầm lắngtha thiết nỗi nhớ ,khi hào hùng dồn dập…
+Những hình ảnh thơ dung dị quen thuộc, tiêu biểu cho cảnh
vật và con người VB.
4.
Chủ đề: Tố Hữu sáng tác “VB” để ghi
lại tình cảm lưu luyến, gắn bó giữa cán bộ và nhân dân VB, giữa miền ngược và
miền xuôi. Đồng thời khẳng định tình cảm thuỷ chung của người cán bộ về xuôi
với nhân dân Việt Bắc, với cuộc kháng chiến với Cách mạng.
5.Giá
trị nội dung.Việt Bắc là bản tổng kết
bằng thơ về cuộc kháng chiến chống Pháp
-VB là khúc hùng ca
và cũng là bản tình ca về truyền thống
anh hùng, bất khuất, ân nghĩa, chung thủy của CM, của dân tộc ta.
-Việt Bắc “một bức tranh toàn cảnh về thiên nhiên, con
người, cuộc sống, lao động và chiến đấu của chiến khu VB trong suốt 15 năm.
- Đó là tiếng lòng của nhà thơ, của những người VN trong
kháng chiến, của cả dân tộc đối với nhân dân, với kháng chiến, với CM, với Đảng
và Bác Hồ.
- Việt Bắc khắc họa rõ nét vẻ đẹp tâm hồn, tính cách con
người VN luôn sống gắn bó, thủy chung, lạc quan cho dù trong những ngày gian
khó hay hạnh phúc.
HỆ
THỐNG LUẬN ĐIỂM
- K1: 4 câu đầu: Người ở lại nhắc lại kỉ niệm về
tình quân dân trong mười lăm năm thiết tha
mặn nồng
-K2: 4
câu kế: Người ra đi bày tỏ cảm xúc bâng khuâng lưu luyến trong buổi chia tay
Việt Bắc để về Hà Nội
-
K3:12câu tiêp theo (Mình đi… Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa?) : Người ở
lại gợi nhắc những khó khăn , gian khổ trong cuộc kháng chiến đánh đuổi kẻ thù
xâm lược là thựcdân Pháp
-K4: 10
câu tiếp theo (Ta với mình…suối Lê vơi đầy): Đáp lại lời Việt Bắc,người ra đi
khẳng định tình cảm mặn mà, thủy chung không bao giờ quên nghĩa tình của đồng
bào.
-K5: 12 câu tiếp theo (Ta đi ta nhớ những ngày…suối xa…):
Người về xuôi miêu tả cụ thể nỗi nhớ những kỉ niệm chia ngọt sẻ bùi trong cuộc
sống sinh hoạt ở chiến khu.
-K6: 10 câu tiếp theo (Ta về...thủy chung): Người về xuôi da diết nhớ cảnh và
người Việt Bắc (Bức tranh tứbình)
-K7: 10 câu tiếp theo (Nhớ khi...Nhị
Hà): Người cán bộ kháng chiến nhớ về những ngày
chiến dịch, quân và dân ta chiến đấu chống các trận càn quét của giặc ở
chiến khu
-K8: 12 câu tiếp theo (Những đường ...núi
Hồng): Người về xuôi nhớ về không khí sôi nổi của cuộc kháng chiến ở Việt Bắc
và niềm vui trước những chiến công liên tiếp của quân và dân ta.
-K9: Phần còn lại: Người về xuôi nhớ
Bác Hồ và Chính phủ ở VB
NGHỊ LUẬN VĂN HỌC
- Cảm nhận của anh chị về phong cách thơ Tố Hữu qua khổ thơ 3, 5, 6
- Khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn qua khổ 8,9 bài ”VB” của TH
- Phân tích khổ 1-2, 3-4 để thấy rõ ”VB là bản hùng ca về cuộc kháng chiến cũng là bản tình ca về nghĩa tình cách mạng”
( Đề cương Ngữ văn 12-VTS, 2016-2017, trang 69-70)